-
1 сызу
I перех.1) прям.; перен. черти́ть, наче́рчивать/начерти́ть, прочёркивать/прочерти́ть, линова́ть || черче́ние; линова́ние; проводи́ть/провести́ ли́ниюсызык сызу — начерти́ть ли́нию
кәкре сызык сызу — прочерти́ть криву́ю
түгәрәк сызу — начерти́ть круг
план сызу — черти́ть план
карта сызу — начерти́ть карту
схема сызу — начерти́ть схе́му
туры юл сызу — начерти́ть пра́вильный путь
2) прям.; перен.а) чи́ркать/чи́ркнуть ( что чем)шырпы сызу — чи́ркнуть спи́чкой
б) води́ть, тяну́тьсмычокны сызу — води́ть смычко́м
в) черкну́тьбер-ике сүз сызды — черкну́л не́сколько слов
3) зачёркивать/зачеркну́ть ( что) || зачёркиваниеязылганны сызу — зачёркивать напи́санное
4) вычёркивать/вы́черкнуть ( что) || вычёркиваниеисемлектән сызу — вы́черкнуть из спи́ска
5) перен.; разг. стега́ть/стегну́ть, стегану́ть прост.чыбыркы белән сызу — стегану́ть кнуто́м
камчы белән сызу — стегну́ть пле́тью
6) проводи́ть/провести́ || проведе́ние (рубежей, границ и т. п.)межа сызу — провести́ межу́
буразна сызу — провести́ борозду́
7) разрыхля́ть/разрыхли́ть, оку́чивать || разрыхле́ние, оку́чивание (плу́гом)рәт араларын сызу — разрыхля́ть междуря́дья
бәрәңгене сука белән сызу — оку́чивать карто́фель сохо́й
8) перен.; разг. иску́сно игра́ть (сыгра́ть), тяну́ть; растя́гиватьгармун сызу — растя́гивать гармо́шку
скрипка сызу — игра́ть на скри́пке
көй сызу — тяну́ть мело́дию
9) перен.; прост. дра́пать/драпану́ть, дава́ть/дать стрекача́, удира́ть/удра́ть; убира́ться/убра́тьсяавылдан сыздылар — убрали́сь из села́
сызу моннан — убира́йся отсю́да
берәр яры сызу — удра́ть куда́-нибудь
тиз генә сызу — поскоре́е убра́ться
•- сыза бирү
- сыза килү
- сыза тору
- сыза язу
- сызып җибәрү
- сызып ташлау
- сызып чыгу II неперех.1) тлетьучакта күмер сызып ята — в очаге́ тле́ет уголёк
2) прям.; перен. та́ять, раста́ять, ста́ятьязгы кар акрын гына сыза — весе́нний снег постепе́нно та́ет
авырудан күзгә күренеп сызу — от боле́зни та́ять на глаза́х
3) перен. горева́ть, кручи́ниться, беспоко́иться; боле́тьэчтән сызу — горева́ть про себя́
ялгыз башы сызып йөри — горю́ет одино́ко
йөрәк сыза — се́рдце но́ет
-
2 провести
сов.1) ( кого-что) үткәрү, уздыру, алып чыгу2) ( чем по чему) сыпыру, сыпырып кую3) ( что) сызу; үткәрү4) ( что) үткәрү5) ( что) үткәрү• -
3 ускользнуть
сов.1) шуып төшеп китү, шуып кулдан ычкыну2) перен.; разг. ( уйти незамеченным) таю, шылу, сызу, ычкыну, качып китү3) перен. ( от кого-чего) күренмичә калу, сизелмичә калу, читтә калу, төшеп калу4) перен.; разг. ( от чего) (уклониться) тайпылу, качу -
4 сызык
I сущ.1) в разн. знач. ли́ния, черта́туры сызык — пряма́я ли́ния (черта́)
кәкре сызык — крива́я ли́ния
дулкынлы сызык — волни́стая ли́ния (черта́)
горизонталь сызык — горизонта́льная ли́ния
утлы сызыклар — о́гненные ли́нии
офык сызыгы — ли́ния горизо́нта
сюжет сызыгы — сюже́тная ли́ния
2) ли́ния, рубе́жяр сызыгы — берегова́я ли́ния
оборона сызыгы — ли́ния оборо́ны
фронт сызыгы — ли́ния фро́нта
алгы сызык — передова́я ли́ния
3) уст. ли́ниятелеграф сызыгы — телегра́фная ли́ния
тимер юл сызыгы — ли́ния желе́зной доро́ги
4) лингв. тире́ия белән хәбәр арасына сызык кую — ста́вить тире́ ме́жду подлежа́щим и сказу́емым
5) скла́дка, ли́ния ( на лице)ике каш арасындагы сызыклар — скла́дки меж двух брове́й
авыз читендәге сызыклар — скла́дки у рта
6) перен.; уст. черта́, сво́йство, осо́бенностьшәхеснең характерлы сызыклары — характе́рные черты́ (осо́бенности) ли́чности
7) кла́ссы, до́мики ( детская игра)сызык уйнау — игра́ в до́мики
•II сущ.шква́рка, шква́рки мн.ашка сызык салу — положи́ть в суп шква́рки
сызык белән бәрәңге — карто́шка со шква́рками
-
5 юл
сущ.1) доро́га, доро́жка; путь || доро́жный, путево́йюлда булу — быть в пути́
туры юл — пряма́я доро́га
чана юлы — са́нный путь
юл салу — проложи́ть доро́гу
юл язмалары — путевы́е заме́тки
юл билгеләре — доро́жные зна́ки
юл хезмәте — доро́жная слу́жба
2) путь; тра́ссааралашу юллары — пути́ сообще́ния
һава юлы — возду́шный путь; возду́шная тра́сса
су юлы — во́дный путь
3) путь, доро́га (в знач. маршру́т, направле́ние)юл югалту — потеря́ть направле́ние
юлны белү — знать маршру́т
4)а) прохо́д, вы́ходагар су юлын табар — (посл.) теку́чая вода́ найдёт себе́ вы́ход
б) жи́ла; ход (в чём-л.)5) полоса́, поло́ска, ли́ния, след и т. п.чаңгы юлы — лы́жный след, след лыж
яшен юлы — след мо́лнии
келәмдәге сары юл — жёлтая поло́ска на ковре́
6) строка́ ( в шитье и на письме)шигырь юлы — строка́ (стро́чка) стихотворе́ния, стихотво́рная строка́
һәр биттә илле юл — на ка́ждой страни́це - пятьдеся́т строк
7)а) путь, расстоя́ние; перехо́д определённой дли́тельностиякын юл — бли́зкий путь
юл азагы - юл башы — (посл.) коне́ц пути́ - (э́то) нача́ло пути́ (пойдёшь, зна́чит дойдёшь)
б) доро́га, путь, пое́здка, хожде́ние (рассматриваемое как дело, преодоление трудностей)юлга азык — провиа́нт на доро́гу
авыр юлдан соң — по́сле тяжёлой доро́ги (пое́здки, хожде́ния)
8)а) перен. путь, направле́ние де́ятельноститормыш юлында — на жи́зненном пути́
үсешнең катлаулы юлы — сло́жный путь разви́тия
б) дурно́й, (ско́льзкий) путь, крива́я доро́жканачар юлга басу — вступи́ть на дурно́й путь
9) перен. путь, спо́соб де́йствия; сре́дство к достиже́нию це́лителәгең көчле булса, юлы табыла — е́сли си́льно хо́чешь - найдёшь сре́дство к достиже́нию це́ли
төрле юллар белән — ра́зными путя́ми
10) уст. сча́стье; счастли́вая судьба́улы барның юлы бар — посл. у кого́ есть сын - у того́ счастли́вая судьба́
•- юл яздыру
- юл адашу
- юл алу
- юл ачу
- юл яру
- юл ачучы
- юл яручы
- юл ачык
- юл ачылу
- юл бирү
- юл йөрү
- юл йөрүче
- юл кешесе
- юл килгәндә
- юл килсә
- юл килү
- юл күрсәткеч
- юл өзелү
- юл өсте
- юл өстендә
- юл сызу
- юл уңу
- юл уң булу
- юл чыгу
- юлга аркылы
- юлга төшү
- юлга чыгу
- юлдан себереп ташлау••юл асты мәгънәсе — скры́тый смысл; подстро́чное значе́ние
юл булу — удава́ться, быть уда́чливым (о каком-л. деле, предпринятых шагах)
юл булды — (мне) сопу́тствовала уда́ча
юл булсын! — пусть (тебе́) сопу́тствует уда́ча!
юл калдыру — оставля́ть/оста́вить возмо́жность (лазе́йку) ( для кого-что), для неблагови́дных дел (злословия, нареканий, придирок и т. п.)
юл киселү — быть отре́занным ( от всех дорог)
сиңа юл котлыгы, миңа өй котлыгы — посл. тебе́ сча́стья в доро́ге, а мне - сча́стья до́ма
юл күрсәтү — дава́ть, дать указа́ния осуществля́ть руково́дство
юл өсте — бо́йкое ме́сто
юл уңаена (уңына) — по пути́, проезжа́я (ми́мо)
юл уңаенда (юл уңаендагы) — находя́щийся на пути́ (на тра́ссе, маршру́те)
юл юсыгы белән — сле́дуя указа́ниям (пра́вилам)
юлга аркылы төшү (юлга аркылы яту) — быть препя́тствием; пере́чить; стоя́ть (встава́ть/встать) поперёк доро́ги
юлга киртә салу (юлга киртә кору) — возводи́ть/возвести́ прегра́ды; сооружа́ть/сооруди́ть барье́ры на пути́ ( кому-чему); воспрепя́тствовать
юлында тору — стоя́ть на доро́ге (кого-л.)
юлыннан азу (юлыннан язу; юлыннан чыгу; юлыннан шашу) — сби́ться с пути́, распу́тничать; сходи́ть/сойти́ с ума́
юлны буу (юлын буу) — останови́ть; прегражда́ть/прегради́ть путь (кому-л.)
юлны бүлү (юлын бүлү) — остана́вливать/останови́ть в пути́ (пу́тника); отвлека́ть/отвле́чь пу́тника
юлыңа ак җәймә! — ска́тертью доро́га!
- юл аягы- юл басу
- юл башы
- юл кисү
- юл котлыгы
- юл коты
- юл кую
- юл сабу
- юл тоту
- юл төшү
- юл уңае
- юл уңы
- юл язу
- юлга салу
- юлга кую
- юлыңда бул
- юлыңны кара -
6 линия
ж1) сызык2) сызык, юнәлеш, юл3) саф, рәт4) юл5) линия6) як; тараф7) перен. линия, юнәлеш (карашта, ашта, үз-үзен тотышта)8) перен. өлкә•- гнуть свою линию
- по линии наименьшего сопротивления
См. также в других словарях:
линейка — I. 1. Туры сызык сызу яки озынлык үлчәү өчен гадәттә сантиметрларга, миллиметрларга бүленгән туры планка 2. Гаскәр сафы. Хәрбиләрнең, укучыларның сафларга тезелүе … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
лекало — 1. Кәкре сызыклар сызу өчен фигуралы линейка 2. иск. Детальләрне туры булмаган контурларын тикшерү инструментының иске атамасы; калибр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сызгыч — 1. Шырпы кабында: шырпыны сызып кабызу өчен махсус матдә ябыштырылган өслек. II. СЫЗГЫЧ – Уен коралының кылларын сызып уйнау өчен ат кылы тарттырып ясалган таякчык скрипкә сызгычы. III. СЫЗГЫЧ – Туры сызу өчен хезм. итә торган тигез кырлы юка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үткәрү — 1. Юл биреп яки юнәлеш, юл күрсәтеп, алга таба хәрәкәт итәргә яки берәр нәрсә аша, нин. б. каршылыклар аша үтәргә мөмкинлек бирү, ярдәм итү 2. Нәр. б. берәр әйбер аша чыгару, шул юл белән чистарту онны иләк аркылы ү. . Кидерү, тагу чылбырны алка… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
циркуль — Әйләнә сызу һәм туры сызыкның озынлыгын үлчәү өчен як якка аерыла торган ике япьле сызым коралы, җәзбә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге